CÁCH CHĂM SÓC HÀM GIẢ
BSNK Chanh Viet
Lần đầu tiên mang hàm giả thật sự là một sự thử thách. Điều này cũng khó như tập đi xe đạp hoặc đi thăng bằng trên dây. Có một số người không vượt qua được sự thử thách đó và kết quả là hàm giả thường xuyên ở trong túi áo của họ hơn là ở trong miệng. Có những lời khuyên có thể giúp ích cho bạn nếu bạn sắp hoặc đang mang hàm giả.
Diện mạo của bạn:
Hãy nhìn vào gương xem hàm răng mới của bạn; bây giờ không còn cái hở cái chìa như xưa, bộ răng đã đều đặn hơn xưa. Làn môi và đôi má hóp đã đầy đặn, bạn cảm thấy tự tin hơn. Tuy nhiên, lúc đầu diện mạo của bạn có hơi thay đổi chút ít do các bắp thịt ở mặt còn căng thẳng, chưa hoàn toàn thích nghi với một vật lạ ở trong miệng. Với thời gian, khuôn mặt của bạn sẽ tự nhiên hơn.
Sự phát âm của bạn:
Lúc đầu bạn có cảm giác đầy miệng, nói năng ngọng nghịu như là ngậm kẹo trong miệng. Có một vài chữ bạn phát âm không chính xác. Bạn hãy bình tĩnh, tâp nói chầm chậm, những khó khăn này sẽ hết sau một tuần lễ tập luyện. Ở người không mang hàm giả thường, các khó khăn này có thể kéo dài. Hãy cố gắng tập mang hàm giả thường xuyên mỗi ngày, lưỡi và môi của bạn sẽ thích nghi với hàm giả và tự điều chỉnh sự phát âm.
Sự ăn nhai bằng hàm giả:
Lúc đầu khi bạn mới há miệng ra thì hàm dưới muốn bật lên và xê dịch lung tung trong miệng. Thức ăn thường hay tuồn dưới nền hàm giả và làm đau. Bạn phải tập các nhai. Trong tuần đầu bạn nên ăn các thức ăn mềm, dễ nhai, tránh các thức ăn cứng hoặc dính.
Một số điểm cần nhớ trong thời gian tập ăn nhai:
- Cắt đồ ăn ra thành miếng nhỏ và nhai chầm chậm.
- Đối với răng thật bạn có thói quen nhai một bên, với hàm giả thì tốt nhất là tập nhai hai bên cùng một lúc để giúp cho hàm giả được thăng bằng.
- Tránh cắn bằng răng cửa vì dễ làm hàm giả bật ra. Cắn lệch về phía răng nanh và dùng lưỡi để giữ hàm không bật ra.
- Tâp nhai theo chiều lên xuống, tránh nhai ngang, nghiến qua lại.
- Sau vài tuần tập nhai thì lưỡi và môi của bạn sẽ phối hợp nhịp nhàng để giữ hàm giả nằm yên, sự nhét thức ăn dưới hàm giả sẽ giảm đi.
Các chổ đau do hàm giả:
Trong các tuần đầu, bạn thường bị các chổ xây xát nướu do sự cọ xát của hàm giả, các chổ đau này cần được chữa bằng cách điều chỉnh hàm giả. Điều này cũng tương tự như bạn mang một đôi giày mới, lúc ướm thử thì vừa vặn, nhưng sau vài ngày thì thấy đau và trầy trụa. Chỉ có điều khác biệt là đối với bàn chân thì các vết chai sẽ làm cho bạn đỡ đau, đối với hàm giả thì phải có sự theo dõi và điều chỉnh của bác sĩ. Bạn có thể nhai thức ăn mềm và súc miệng với nước muối ấm cho chổ xây xát mau lành.
Bạn có thể mang hàm giả khi đi ngủ không:
Hàm giả mang liên tục trong miệng suốt 24 giờ sẽ tạo ra nhiều sức đè ép lên niêm mạc và xương hàm, gây ra tình trạng mau tiêu mòn xương hàm và về sau sẽ gây khó khăn cho việc mang hàm giả. Khi đi ngủ bạn nên lấy hàm giả ra để giúp cho sự tuần hoàn ở nướu được dễ dàng và mô nướu được hồi phục. Trước khi đi ngủ bạn nên rửa sạch hàm giả và ngâm vào nước sạch hay dung dịch sát trùng hàm giả.
Bạn có nên dùng keo giúp cho hàm giả dính:
Bình thường không nên dùng keo vì một hàm giả được làm đúng kỹ thuật cộng với sự thích ứng của bạn sẽ giúp cho hàm giả nằm yên khi ăn nhai. Sự lạm dụng keo dán trong thời gian dài sẽ làm cho bạn tốn kém và tạo ra cảm giác sai lạc là hàm giả vẫn còn dính tốt mặc dù nó đã rất lõng lẽo cần phải được đệm lại.
Tại sao phải đệm hàm: Hàm giả sau một thời gian sử dụng thường trở nên lõng lẽo vì nhiều lý do: xương hàm thay đổi kích thước theo thời gian, mặt tiếp xúc với nướu bị mòn do sự cọ xát. Sự lõng lẽo của hàm giả làm cho nó xê dịch nhiều hơn khi nhai và tạo ra những sự va chạm vào xương hàm. Sự va chạm này sẽ thúc đẩy nhanh quá trình tiêu ngót xương hàm. Người đeo hàm giả không được đệm thường kỳ sẽ có mức độ teo ngót xương hàm nhanh hơn. Hàm giả nên được đệm lại mỗi năm một lần. Khi đệm hàm, bác sĩ sẽ lấy khuôn của nền hàm và gửi đến lab để ép thêm chất nhựa vào nền hàm.
Hàm giả không khít khao do nhiều năm không được theo dõi và đệm hàm, cạnh của hàm giả cứa vào nướu và để lại nhiều đường sẹo sâu.
Chải rửa hàm giả như thế nào?
Sau bửa ăn, hàm giả nên được lấy ra để rửa và súc miệng để loại trừ những mảnh thức ăn vụn nằm dưới nền hàm. Sau khi lấy hàm giả ra, bạn nên chải cả nuớu, lưng lưỡi, và khẩu cái của mình để làm sạch các mảnh vụn thức ăn và mảng bám vi khuẩn đọng trên đó. Chải trong miệng cũng giúp làm cho bạn không bị hôi miệng.
Khi chải rửa, hàm giả cần đươc cầm chắc trong tay, tránh làm rơi xuống nên gạch cứng khiến hàm giả có thể bị nứt hay gãy. Tốt nhất là nên chải rửa hàm giả trên một chậu nước hay trên mặt bàn có trãi một khăn mềm.
Bạn nên chải khắp các bề mặt ngoài và trong của hàm giả bằng xà bông rửa chén để tránh làm mòn bề mặt láng của hàm giả. Không nên dùng kem đánh răng vì nó có chứa chất mài mòn sẽ làm mất bề mặt ngoài láng bóng của hàm giả, khi đó bề mặt này sẽ dễ bị bám các thức ăn có màu.
Hàng tuần bạn nên dùng thuốc tẩy hàm giả (denture cleanser) để tẩy các bợn đen bám vào bề mặt hàm giả. Đối với hàm giả có khung kim loại. không nên dùng thuốc tẩy có clor vì chất này có thể làm đen khung kim loại.
Hàm giả có bám các chất vôi từ nước miếng tiết ra, tạo ra các mảng màu trắng. Bạn có thể ngâm hàm giả qua đêm trong dung dịch gồm có nửa dấm ăn và nửa nước để làm mềm chất vôi đọng, sau đó bạn chải lại cho sạch.
Ban đêm hoặc trong thời gian bạn không mang hàm giả thì nên lấy nó ra, rửa sạch và ngâm vào trong nước để nền hàm bằng nhựa không bị khô, bị co rút và không còn khít khao nữa.
Tuổi thọ của hàm giả và sự tái khám định kỳ:
Nhiều người nghĩ rằng khi không còn răng thì không cần phải đi khám bác sĩ. Điều này không đúng vì bác sĩ không chỉ khám răng. Ngoài việc đệm hàm định kỳ mỗi năm, bác sĩ còn giúp bạn phát hiện các lệch lạc của hàm giả, các bệnh trong miệng như ung thư, nấm trong miệng…
Tuổi thọ trung bình của một hàm giả là từ 5 năm đến 7 năm. Sau thời gian này chất nhựa của nền hàm bắt đầu lão hóa, đổi màu và dễ bị nứt rạn; các răng cũng bị mòn qua thời gian ăn nhai và không còn nghiền nát thức ăn hiệu quả. Nền hàm cũng trở nên lõng lẽo làm tăng nhanh quá trình teo ngót xương hàm.
